Rozliczenie konkubinatu – aspekty prawne i praktyczne wskazówki

1. Wstęp – czym jest konkubinat?

Konkubinat, czyli nieformalny związek dwojga osób, jest popularną formą wspólnego życia w Polsce, jednak nie jest on uregulowany w taki sposób, jak małżeństwo. Oznacza to, że w przypadku jego zakończenia nie obowiązują przepisy dotyczące podziału majątku wspólnego, które znane są z rozwodu. Brak jasnych regulacji prawnych może prowadzić do skomplikowanych sporów, zwłaszcza gdy partnerzy przez lata wspólnie gromadzili majątek, inwestowali czy prowadzili działalność gospodarczą. W niniejszym artykule omówimy najważniejsze kwestie związane z rozliczeniem konkubinatu, przedstawiając rozwiązania zarówno na drodze ugodowej, jak i w postępowaniu sądowym.

2. Brak wspólności majątkowej w konkubinacie

W przeciwieństwie do małżonków, konkubenci nie podlegają ustawowej wspólności majątkowej. Każdy z nich pozostaje właścicielem składników majątkowych, które nabył samodzielnie.

Majątek nabyty w trakcie związku

Jeśli konkubenci wspólnie kupili mieszkanie, samochód lub inne dobra, stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 195-221 Kodeksu cywilnego). Każdy ma prawo do udziału w takim majątku proporcjonalnie do poniesionych nakładów.

Przykład:

Jeżeli jedno z partnerów wpłaciło 80% wartości mieszkania, a drugie 20%, to w razie rozliczenia konkubinatu przyjmuje się, że przysługuje im odpowiednio 80% i 20% udziału w nieruchomości. W razie sporu konieczne jest udowodnienie wkładu finansowego (np. dowodami przelewów bankowych).

Brak domniemania współwłasności

Nieformalny charakter konkubinatu sprawia, że nie istnieje domniemanie, iż rzeczy nabyte w trakcie związku są wspólne. W przypadku konfliktu to strona dochodząca roszczenia musi udowodnić, że dany składnik majątku powinien podlegać podziałowi.

3. Sposoby rozliczenia konkubinatu

Rozliczenie majątku po zakończeniu konkubinatu może odbywać się na kilka sposobów, w zależności od okoliczności i sposobu nabycia dóbr.

a) Podział majątku według współwłasności

Jeśli konkubenci nabyli określone składniki majątku wspólnie, stosuje się przepisy dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych. Możliwe rozwiązania to:

• sprzedaż majątku i podział uzyskanych środków,
• przejęcie składnika majątku przez jednego z partnerów ze spłatą drugiego,
• rozwiązanie konfliktu na drodze sądowej w przypadku braku porozumienia.

b) Zwrot nakładów i świadczeń

Jeżeli jeden z partnerów ponosił nakłady na majątek drugiego (np. finansował remont mieszkania należącego do konkubenta), może dochodzić ich zwrotu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i następne Kodeksu cywilnego) lub o rozliczeniach między współwłaścicielami.

Przykład:

Partner A remontował mieszkanie należące wyłącznie do partnera B, ponosząc koszty 50 000 zł. Po rozstaniu może dochodzić zwrotu tej kwoty, jeśli udowodni, że jego nakłady miały charakter trwały i zwiększyły wartość nieruchomości.

c) Roszczenia wynikające ze współpracy finansowej

Jeśli konkubenci wspólnie prowadzili interesy, ale nie zawarli formalnej umowy spółki, mogą dochodzić rozliczeń na podstawie przepisów o spółce cywilnej (art. 860 Kodeksu cywilnego).

d) Roszczenia alimentacyjne

Po zakończeniu konkubinatu nie ma możliwości dochodzenia alimentów na byłego partnera, jednak jeśli para miała wspólne dzieci, obowiązek alimentacyjny wynika z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

4. Rozliczenie nieruchomości po konkubinacie

Jednym z najczęstszych problemów po rozstaniu jest podział nieruchomości. Możliwe rozwiązania to: ✅ Sprzedaż i podział środków – najlepsza opcja, gdy konkubenci chcą zakończyć sprawę bez dalszych konfliktów. ✅ Zniesienie współwłasności – jeśli mieszkanie było współwłasnością, jeden z partnerów może przejąć całość i spłacić drugiego. ✅ Zwrot nakładów na nieruchomość – jeśli nieruchomość należała tylko do jednego partnera, drugi może domagać się zwrotu poniesionych kosztów (np. remontu).

5. Jak uniknąć problemów przy rozliczeniu konkubinatu?

Aby uniknąć kosztownych i czasochłonnych sporów, warto: 🔹 Sporządzać umowy pisemne – w przypadku dużych inwestycji wspólne ustalenia warto potwierdzić na piśmie. 🔹 Zachowywać dowody płatności – np. faktury, przelewy, umowy kupna. 🔹 Korzystać z doradztwa prawnego – konsultacja z prawnikiem pozwala uniknąć problemów w przyszłości.

6. Podsumowanie

Rozliczenie konkubinatu jest skomplikowane, ponieważ prawo nie przewiduje wprost przepisów regulujących podział majątku po zakończeniu takiego związku. W praktyce stosuje się przepisy o współwłasności, bezpodstawnym wzbogaceniu oraz zwrocie nakładów.

📌 Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z prawnikiem

Kancelaria Adwokacka Adwokat Agnieszki Stefani w Częstochowie oferuje kompleksową pomoc prawną w zakresie rozliczeń po zakończeniu konkubinatu, reprezentując klientów zarówno na etapie negocjacji, jak i w postępowaniach sądowych. 🔹 Potrzebujesz wsparcia? Skontaktuj się z nami!